Checklist Manifesto — Atul Gawande

Tek kelimeyle etkileyici.

Yazar Atul Gawande’nin öykümsü uslübü sayesinde gerçek dünyayı değil de sanki kurgu bir dünyayı anlattığı izlenimine kapıldım. Bu kitap havacılık, sağlık, inşaat, gıda ve yatırım sektöründe kontrol listesinin kullanımı ile ilgili çarpıcı örnekler vererek gerekliliğini gözler önüne seriyor.

Yaşadığımız çağda verinin arttığını ve bu verinin işimizi kolaylaştırdığı kadar da zorlaştırdığını ve omuzlarımıza bir kişinin taşıyabileceğinden daha fazla yük yüklediğini anlatıyor. Kendi branşlarında gerekli eğitimi almış uzman çalışanların bir araya geldiklerinde basit noktalarda bile takılarak işleri nasıl aksatabileceğini anlatıyor. Kitapta bir çok örneği var. Her şey ne kadar pamuk ipliğine bağlı sorusu aklınızından geçtiği olmuştur. Günümüz dünyasında bunun bir çok örneğine karşılaşmamız mümkün.

Tıp alanı ile ilgili olarak yazarın sorduğu sorular konuya doğru açılardan bakılmasını sağlıyor.

“Uzmanlık yeterli gelmediğinde ne yaparsınız? Üst ihtisas yapmış uzmanlar bile başarısız olursa ne yaparsınız?”

Yaptığımız işlerin zaman içinde değişimi, karmaşıklığının artması ile artık tüm işlerin tekil değil bir takım olarak ele alındığı bir çağda yaşıyoruz. Böyle bir çağda yaptığımız tüm işlerin karmaşıklığı (complexity) giderek arttı. Yazılım ekibinin geliştirdiği her proje, ameliyat ekibinin girdiği her operasyon, uçak filosuna katılan her yeni uçak, restoranda denenen her yeni tarif artık kendi organik tekilliğine sahip. O yüzden her takım üyesi işin öngörülmeyen manevralarına hazırlıklı olmak zorunda. Bunu yönetmenin en iyi yolunun kontrol listesi hazırlamak olduğunu öneriyor yazar. Verdiği örneklerlede istatistiksel olarak savını güçlendiriyor.

Benim için ilginç olan kontrol listesinin işin kritik adımlarını içermesinin yanında takım içi iletişim içinde maddeler içeriyor olmasıydı. Takımdaki her kişinin takımdaki ünvanı ve rolünü paylaşması, yapılacak işe başlamadan önce neyi nasıl uygulanacağının konuşulması, sonrasında her durakta teyitlerin karşılıklı söylenmesi gibi basit ama yapılan işin kalitesini artıran etkili bir iletişim fırsatı sunuyor. Başlangıçta sıradan bir grubun kriz anında bir takım haline gelmesi ve beklenmedik sorunların üstesinden gelmesinin sanırım ilk adımı.

Bendeki çağrışımları;

Kitap, yazılım dünyasında çeviklik hareketinin çıkışınında bu kontrol listesi vizyonundan kaynaklandığı çağrıştırdı bana. Uygulanan scrum gibi çerçeveler ritüelleri, iletişim ve kabul kriterleri gibi özellikleri sayesinde birer kontrol listesi haline dönüşmekte. Ameliyatlarda hemşerilerin kontrol listesine uyulmadığı durumlarda cerrahları durduğu ve top-down hiyerarşinin kırıldığı durumda çeviklik çerçeveleri uygulayanlar için oldukça tanıdık gelebilir.

Ayrıca, verinin artmasıyla birlikte edinilmiş bilgi her alanda yapay zeka kullanılarak uzmanlar için birer asistan olarak tasarlanabilir. Günümüzde bir çok noktada zaten kullanılıyor, böylelikle pilotaj hataları ve benzer bireye bağlı hataların önüne geçmek daha kolay olacaktır. Ama kitabın önerdiği yapılan işlerde hataların önlenmesi için milyon dolarlık projeler yerine basit kontrol listeleri daha ektili, verimli ve daha az maliyetli gözüküyor.

Kitabı bitirdikten sonra, gözlerim her baktığı yerde kontrol listesi arıyor. Acaba evde ne gibi kontrol listeleri uygulayabilirim? İş için hangi listeleri oluşturmak lazım? Acaba devlet kurumlarında bu tarz uygulamalar var mı? (Askerlikte uygulandığını biliyorum, acaba sağlık yada eğitimde uygulanıyor mu?)

Bir kaç yıl içinde tekrar okumayı planlıyorum.

Okumanızı şiddetle tavsiye ederim.